GÜNEŞ YANIKLIĞINI ÖNLEMEDE İNCE ÖRTÜ KAPLAMA TEKNOLOJİSİ

ABD Tarım Dairesi (USDA), Tarımsal Araştırma Servisi (ARS) araştırmacılarından Dr. Michael Glenn (Toprak Bilimci ve Bitki Fizyologu) ve Dr. Gary Puterka (Entomolog) 1998-2000 yıllarında Appalachian Meyvecilik Araştırma İstasyonu (AFRS) bahçeleri ve üzüm bağlarında armut Psylla zararlısı ile bağlarda bakteriyel Piercehastalığı taşıyıcısı GWSS (Glassy-winged sharpsooter) zararlısını kontrol etmek için bitki üzerinde fiziksel koruma duvarı (physical protective barier) oluşturma düşüncesiyle ince örtü kaplama teknolojisi (Particle film coating technology) uygulamasını geliştirmişlerdir. Appalachian Fruit Research Station bahçelerinde yapılan uygulamalar sonucunda, armut ta Psylla ve bağlarda Glassy-winged Sharpshooter zararlılarının büyük ölçüde kontrol edildiği gözlenmiştir. Uygulama ile ayrıca elma, armut, narenciye, üzüm, nar, zeytin, ceviz, badem, antep fıstığı, yerfıstığı, patates, soğan, domates, biber, fasulye ve kavun da Güneş Yanıklığı (Sunburn) hasarının % 50 – 75 düşürüldüğü gözlenmiştir. Washington Tree Fruit Research Commission’ un müdürü Jim McFerson, ince örtü kaplama teknolojisi uygulamasıyla bodur ve yarı-bodur elma bahçelerinde güneş yanıklığı hasarını enaz % 50 düşürmekle elma üreticilerine büyük ekonomik avantaj sağladıklarını belirtmiştir. Uygulama yapılan bahçelerin meyvelerinde daha iri ve homojen büyüklük, daha canlı renkte ve lekesiz yüzey, raf ömrü daha yüksek ve depolama süresi daha uzun kaliteye ulaşılmıştır.  ( Agricultural Research, Nov. 2000 )

Uygulamanın temel felsefesi güneş ışınlarının kırılmasıdır. Nasıl ki çölde seyahat ederken güneş ışınlarını kırması için beyaz elbiseler giyilmesi gerekiyorsa güneşin yakıp kavurucu sıcağı altında bitkilere de Haziran – Ekim döneminde beyaz ince bir örtünün giydirilmesidir.

Güneş ışınlarının infrared (Kızılötesi) dalga boyları ısı ve kızışma meydana getirme, ultraviolet (Morötesi) dalga boyları ise yakıcı ve kızartıcı etkilere sahiptir. İnce örtü kaplama teknolojisi uygulamasıyla ağacın üzerinde oluşan yekpare ince beyaz örtü, bitkinin dalları, yaprakları ve meyvelerini güneşin zararlı ışınlarından korur. Verimi artırıcı bol güneşin altında ağacı daha serin tutar. Yaprakların ısısını ve ortamdan dolayı sıcaklık stresini düşürmekle bitkinin daha rahat ve stressiz olmasını sağlar. Yaprak gözeneklerinde büzüşme olmadığından daha fazla CO2 girmesi sağlanır, bitki daha fazla fotosentez oluşturur. Daha sağlıklı, mutlu ve stressiz bir ağaç daha yüksek verim ve daha kaliteli ürün verecektir. ABD West Virginia elma bahçelerinde fotosentez hızı ölçümlerinde, ince örtü kaplama yapılan ağaçlarda fotosentez hızının % 30 daha fazla olduğu görülmüştür. Arizona da yetiştirilen limonlarda  şeker içeriğinin arttığı ve rengini iyileştirdiği ( daha yüksek BRIX değeri) gözlenmiştir. Kaliforniya da yetiştirilen bağlarda ve narda ise daha yüksek şeker içeriği (BRIX değeri) ölçülmüştür. Psylla ve Glassy-winged Sharpshooter zararlıları, oluşturulan fiziksel bariyer ile kontrol edilmiştir. Pestisit kullanımı azalmış ve pestisit maliyeti düşürülmüştür. Böcekler, ince örtü kaplama uygulanmış ağaçların dalları, yaprakları ve meyveleri üzerinde gezmekten çekinirler. Kanatları, bacakları ve ağzına beyaz acı toz bulaşınca orayı hızla terk ederek kendilerinin daha iyi besleneceği, rahat hareket edebileceği, yumurtalarını bırakabileceği yerler aramaya yönelirler. Codling moth (güve),apple margot (elma iç kurdu), plum curclio (erik yaprak biti), rust mite (küf akarı), Glassy-winged sharpshooter (Pierce hastalığı taşıyıcısı), leaf hopper (yaprak delen), leaf roller (yaprak büken), Lacanobia fruit worm (lacanobia meyve solucanı) kontrol edilebilen başlıca zararlılardır.

İnce örtü kaplama teknolojisi uygulamasıyla oluşan beyaz ince örtünün hidrofobik özelliğinden dolayı (su damlacıklarını kovucu) bitkileri geç sonbaharda olası don risklerine karşı korur. Don derecesinde ağacın ıslak yaprakları üzerinde oluşan buz kristalleri yaprak yüzeyine nüfuz ederek yaprak dokusunu dondurur. Yalıtkan özellikteki örtü tabakası suyun yaprak yüzeyi ile doğrudan temasını önler. İnce örtü uygulaması yapılan domates ve fasulya bitkilerinde -6°C sıcaklık düşmesine kadar dayanıklılık gösterdiği gözlenmiştir. Normal koşullarda -2°C sıcaklık bitkilerin ölmesine neden olur. Prof. Mick Fuller (Playmouth Üniversitesi/İngiltere) benzer sonuçları narenciye, patates ve üzüm de gözlediğini belirtmiştir.

ABD, İngiltere, Kanada, Avustralya, Yeni Zelanda, Arjantin, Şili, İspanya, İtalya ve Yunanistan da yapılan uygulamalarda İnce Örtü Kaplama Teknolojisinin gözlenen yaraları şöyledir.

• Bitki zararlılarını kontrol ederek kimyasal ilaç kullanımını düşürmektedir
• Meyve, sebze ve sert kabuklularda Güneş yanıklığını önlemektedir.
• Bitkiyi serin tutarak sıcaklık stresini önlemekte, ürün verimi ve kalitesini yükseltmektedir.
• Güneş yanıklığının ürün üzerindeki tahribatını önlemekle ürünün raf ömrünü uzatmaktadır.
• Bitkinin fotosentez kapasitesini artırmaktadır.
• Mantarsal hastalıkları kontrol etmektedir.
• Geç ilkbaharda ve erken sonbaharda olası don hasarlarını önlemektedir.

ABD de Kaliforniya ve Vaşington eyaletlerinde 600.000 dekar alanı kapsayan bodur elma bahçelerinde Güneş Yanıklığını önlemeye yönelik uygulamalarda 2002 yılından itibaren ticari olarak kullanılan ENGELHARD firması ürünü Surround-WP ; meyve ve yaprak özsuyundan beslenen zararlı haşerelerin kontrolu, sıcaklık stresi ve güneş yanıklığı yönetimi için ıslatılabilir toz formülasyonda aktif maddesi %95 kaolen minerali içerikli doğal bir üründür. Faydalı böceklere hiçbir zararı yoktur.

Uygulamanın başarılı olmasında, uygulama zamanı ve aralıkları, uygulama dozları ve uygulama şekli çok önemlidir. Güneşin yeryüzüne dik olarak yansıdığı 20 Haziran tarihinden bir hafta önce 7-10 gün ara ile 2 defa tam doz uygulama yapılarak bitki üzerinde yekpare mükemmel bir beyaz örtü oluşması sağlanmalıdır. Sezon boyunca tam başarı için ilk iki tam doz uygulamadan sonra 2-3 hafta aralıklarda diğer uygulamalar yarım dozla sürdürülmelidir. Duruma göre yarım dozluk uygulamalar 5 veya 6 defa yapılabilir. Şiddetli yağmurla ince örtü yıkanıp yok olacağından uygulama tekrar edilmelidir. Uygulamalar rüzgarsız ve yağışsız bir günde yapılmalıdır.

Tam doz; % 5 w/v süspansiyon ( 100 Lt su + 5 Kg Surround-WP ) yarım doz ise % 2,5 w/v dir.

(100 Lt su + 2,5 Kg Suround-WP) Süspansiyonun hazırlanması için ilaç tankında belirlenen hacimde suya uygulanacak doz için gerekli miktarda Surround-WP katılarak iyice karıştırılır. Ayran görünümündeki süspansiyon sıvısı, sprey püskürtme aleti veya Holder ile ağacın meyve ve yaprakları üzerinde zar şeklinde beyaz bir örtü tabakası oluşur. Beyaz örtü tabakası, zararlı haşarelerin kontrolu, sıcaklık stresinin önlenmesi ve güneş yanıklığının düşürülmesini sağlayacaktır. Ülkemizin Avrupa ülkelerine göre uzun bir dönem etkili güneş alan bir konumda olması nedeniyle elma, armut, üzüm, nar, narenciye, zeytin, ceviz, badem ve Antep fıstığı gibi güneş yanıklığına (Sunburn) yatkın ve hassas bitkilerde önemli bir sorun olmaya devam edecektir. Özellikle ihracata yönelik yatırımların ürünlerinde istenmeyen özelliklerin giderilmesine üzerine üniversitelerimiz ve ilgili kamu kuruluşlarının hiçbir çalışması bulunmamaktadır. Bazı üniversitelerden bilim adamlarımız, Granny Smith türü bodur elmaların Türkiye iklimine uygun bir çeşit olmadığını ve Granny Smith elmalarda Güneş Yanıklığının önlenemeyeceğini öne sürmektedirler. Dünyadaki bilim adamları karşılaşılan sorunları yenmek için neler yapıyorlar, bizim bilim adamlarımız neler yapıyorlar.

Ülkemizde ince örtü kaplama teknolojisi ilk defa Niğde/ Ulukışla da ÖZLER TARIM bahçesinde 2003 yılında uygulanmıştır. İlk uygulama zamanı ve uygulama aralıkları, dozu, şekli ve uygulama sayısı hakkında önerilere uygun yapılmadığı tesbit edilmiştir. 2004 yılında ise öneriler doğrultusunda uygulama yapılarak belirgin sonuçlar alınmıştır. Aynı yıl Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi deneme bahçesinde, Karaman ve Isparta da bazı elma bahçelerde, Antalya/Serik de Yavuzlar Gıda A.Ş nar bahçesinde deneme uygulamaları yapılmıştır. 2005 yılında Niğde/Ulukışla da ÖZLER TARIM, Karaman da YILDIZBAŞLAR SOĞUKHAVA, YILMAZLAR TARIM ve BİFA SOĞUKHAVA, Isparta/Eğridir de SARAÇOĞLU SOĞUKHAVA ve BAHÇE KÜLTÜRLERİ ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ, Isparta/Yalvaç da GÜLBUDAKLAR ve Isparta da BAYINDIRLAR bodur elma bahçelerinde, Adana/Kozan da Bahri BAŞ nar bahçesinde başarılı uygulamalar yapılmış ve memnun edici sonuçlar alınmıştır.

İnce örtü kaplama teknolojisi, ağacın meyve ve yaprakları üzerinde koruyucu ince bir örtü tabakası oluşturur. Beyaz örtü tabakasının bir çok sinek, böcek ve bit için alışkın olmadıkları bir ortam olması nedeniyle onları sinirlendirici, ürkütücü ve kovucu bir etki gösterir. Uygulama ile bir çok bitki zararlısı ve onların sebep olduğu hastalıkların kontrolü ve bastırılması sağlanabilmektedir. Aynı zamanda bazı bakteriyel ve mantarsal patojenlerin üreme ve bulaşma mekanizmaları bozulmaktadır. Bitkiyi yakıcı güneş altında serin tutarak yaprakların sıcaklık stresini düşürür, meyveleri güneş yanıklığından korur. Fotosentez için gerekli güneşin aktif ışınlarının geçişine izin verir, zararlı infrared (Kızılötesi) ışınlarını yansıtarak etkisini düşürür. Beyaz ince örtü tabakasının böcekler için tahriş edici, acı ve bulaşıcı olması onların meyve ve yapraklar üzerinde gezinmelerini, meyve ve yaprak özsularından beslenmesini engeller. Hatta bitki çevresinden uzaklaşmasını sağlar. İnce örtü kaplama teknolojisi materyali olan SURROUND – WP, ABD de başta elma, armut, üzüm, nar, incir, narenciye, zeytin,ceviz, badem, Antep fıstığı, domates, fasulya, biber, kavun, soğan, patates ve yerfıstığında kullnılmakta olup OMRI ( Organic Material Review Instute ) kuruluşunca organik sertifikalıdır.

Özellikle Kaliforniya ve Vaşhington daki büyük ölçekli Granny Smith, Red Delicious, Braeburn

Liberty, Jonafree, Gala ve Fuji türü elma bahçelerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. *

( *Andrew Thomas, University of Missouri–Columbia, OFRF/Organic Farming Research Foundation/Information Bulletin, winter 2004–number:13, page:15-18)

ORFE TEKNİK LTD. ŞTİ. olarak tarımsal üretimde verim ve kalitenin yükseltilmesine yönelik yeni gelişmeler ve ileri teknolojik uygulamaları yakından takip ederek ülkemiz tarımında uygulamalara öncülük etmeyi bir görev saymaktayız. Ülkemizde toprak verimlilik yönetimi alanında doğal ham hümik asit uygulamalarını başlatarak toprak pH değerini düşürme, organik madde içeriğini artırma ve toprakta bileşik halde bulunan besin elementlerinin parçalanarak alınmasını sağlayarak yüksek verim ve kalitede ürün hasad edilmesinde şaşırtıcı faydalar sağlamayı başardık. Özellikle muz, üzüm, nar, çilek, kaysı ve kiraz gibi potasyum almaya yatkın bitkilerde dikkate değer verim artışları elde ettik.